Historia

Dnia 29 września 1972 r. Minister Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki wydał zarządzenie, które przyznało Filii Uniwersytetu Warszawskiego w Białymstoku prawo do tworzenia akademickich struktur organizacyjnych, tzn. wydziałów. Wydarzenie to stanowiło podstawę kształtowania struktur obecnego Wydziału Prawa. Wtedy to został powołany Wydział Administracyjno-Ekonomiczny, który utworzono na bazie dotychczas funkcjonującego, jako oddział Wydziału Prawa i Administracji UW, Zawodowego Studium Administracji w Białymstoku. Studium prowadziło dotychczas kształcenie w systemie 3-letnich studiów administracyjnych stacjonarnych. Utworzony Wydział uzyskał wkrótce prawo kształcenia w systemie pięcioletnich magisterskich studiów administracyjnych. Przekształcenia te wpłynęły korzystnie na rozwój kadry nauczającej. W 1974 r. Wydział zatrudniał na pełnym etacie 23 pracowników (2 docentów, 5 doktorów i 16 asystentów), korzystając nadal z pomocy kadry Wydziału Prawa i Administracji UW. Powstały zakłady: Zakład Nauk Prawnych, Administracji i Zarządzania, Ekonomii Politycznej, Planowania i Polityki Gospodarczej oraz Nauk Politycznych.

W 1975 r. utworzono drugi kierunek kształcenia w systemie stacjonarnym i zaocznym – ekonomikę i organizację produkcji, ponadto rozpoczęto kształcenie w ramach trzyletnich zaocznych zawodowych studiów administracyjnych. W 1977 r. powołano na Wydziale studia administracyjne zaoczne II stopnia - magisterskie. W tym czasie na Wydziale studiowało 1500 studentów (na kierunkach ekonomika i administracja, z tego 940 na administracji). Wraz z rozwojem form kształcenia i liczby studentów następował wzrost kadry. W 1979 r. liczyła ona 46 pracowników naukowo-dydaktycznych, w tym 4 docentów, 15 adiunktów i 27 asystentów. Utworzono w tym czasie kolejne dwa zakłady: Zakład Ekonomiki Produkcji oraz Zakład Ustroju PRL i Stosunków Międzynarodowych, ponadto powstał Ośrodek Organizacji Pracy i Nowoczesnych Technik Administracji i Zarządzania (funkcjonujący dzisiaj pod nazwą Pracownia komputerowa).

Dzięki zintensyfikowanyom pracom, w 1979 r. wyodrębniono w ramach Wydziału Administracyjno-Ekonomicznego Instytut Prawno-Administracyjny i Instytut Ekonomii. W strukturze Instytutu Prawno-Administracyjnego znalazło się pięć zakładów, w tym dwa nowo powołane: Zakład Prawa Cywilnego i Zakład Prawa Karnego. Utworzone Instytuty uzyskały samodzielność w zakresie organizacji procesu dydaktycznego i prowadzenia badań naukowych. Decyzja o wewnętrznym podziale była pierwszym krokiem do powołania na bazie tych jednostek obecnie funkcjonujących Wydziałów: Prawa i Ekonomicznego.

Dzień 1 października 1981 r. stanowi datę przekształcenia studiów administracyjnych w prawnicze. Działania władz Instytutu Prawno-Administracyjnego i Wydziału Administracyjno-Ekonomicznego doprowadziły do uzyskania przez Instytut prawa kształcenia w systemie pięcioletnich magisterskich studiów prawniczych stacjonarnych. Tym samym Instytut prowadził kształcenie na dwóch kierunkach: prawo (studia stacjonarne) i administracja (studia zaoczne). Konsekwencją rozszerzenia profilu kształcenia była zmiana w 1985 r. jego nazwy na Instytut Prawa, a nazwy Wydziału – na Prawno-Ekonomiczny. W tym samym roku Instytut zreformował również kształcenie w systemie zaocznym, wprowadzając w miejsce studiów dwustopniowych jednolite pięcioletnie studia administracyjne.

Z dniem 30 kwietnia 1987 r. zarządzeniem Ministra Edukacji Narodowej Wydział Prawno-Ekonomiczny został przekształcony w dwie samodzielne jednostki akademickie: Wydział Ekonomiczny i Instytut Prawa na prawach wydziału. Instytut Prawa uzyskał wszelkie uprawnienia wydziału, a jego dyrektor kompetencje dziekana. Pod koniec lat osiemdziesiątych w Instytucie zatrudnionych było 48 nauczycieli akademickich na pełnym etacie (8 profesorów, 22 adiunktów, 18 asystentów), a ponadto dwóch profesorów na niepełnym etacie. Funkcjonowało siedem zakładów.

Ze względu na dynamicznie postępujący rozwój struktur Wydziału oraz wzrost liczby pracowników naukowo-dydaktycznych i studentów, w dniu 27 czerwca 1990 r. Rektor UW wydał zarządzenie o przekształceniu Instytutu Prawa na prawach wydziału w Wydział Prawa. Pierwszym dziekanem Wydziału Prawa został prof. dr hab. Eugeniusz Smoktunowicz.

Od tego czasu Wydział podlega dalszemu intensywnemu rozwojowi, zaś postęp naukowy i kadrowy Wydziału Prawa był podstawą do ubiegania się o przyznanie uprawnień do nadawania stopnia naukowego doktora nauk prawnych w zakresie prawa. Uprawnienie to zostało przyznane przez Centralną Komisję do Spraw Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych w dniu 26 września 1994 r. Ponadto, z dniem 26 maja 1997 r. Wydział uzyskał uprawnienie do nadawania stopnia naukowego doktora habilitowanego nauk prawnych w dyscyplinie prawa.

Uchwałą nr 316/2009 Prezydium Państwowej Komisji Akredytacyjnej z dnia 23 kwietnia 2009 r. Wydział Prawa uzyskał pozytywną ocenę jakości kształcenia na kierunku Administracja i uchwałą nr 317/2009 Prezydium Państwowej Komisji Akredytacyjnej z dnia 23 kwietnia 2009 r. na kierunku Prawo. Obecnie Wydział prowadzi kształcenie na kierunkach: Prawo (jednolite studia magisterskie), Administracja (studia pierwszego i drugiego stopnia), Bezpieczeństwo i Prawo (studia pierwszego i drugiego stopnia) Kryminologia (studia pierwszego i drugiego stopnia) oraz posiada szeroką ofertę kierunków studiów podyplomowych. W latach 2006-2016 istniał także kierunek europeistyka (studia pierwszego i drugiego stopnia). W roku 2021 r. powstały dwa nowe kierunki studiów niestacjonarnych - Prawo i podatki w biznesie I stopnia oraz Doradztwo podatkowe i administracja skarbowa II stopnia.

Wydział Prawa UwB od lat należy do czołówki uniwersyteckich wydziałów prawa w Polsce. W 2012 r. Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego przyznał Wydziałowi certyfikat za prowadzenie najlepszego kierunku studiów w Polsce. Następnie w 2013 r. powołany przy MNiSW Komitet Ewaluacji Jednostek Naukowych potwierdził wysoką jakość kształcenia, przyznając Wydziałowi doskonałą ocenę parametryczną, która uplasowała Wydział – z uwagi na największą liczbę zdobytych podczas oceny punktów – na I miejscu w kategorii naukowej „A” wśród wydziałów prawa w Polsce. Z kolei w 2022 r. Wydział otrzymał najwyższą ocenę w zakresie ewaluacji jakości działalności naukowej - kategorię A+. W tym samym roku Prezydium Polskiej Komisji Akredytacyjnej przyznało też Certyfikat Doskonałości Kształcenia kierunkowi Prawo, realizowanemu na Wydziale Prawa UwB. Warto podkreslić, że Prezydium przyznało tylko 9 certyfikatów w kategorii „Doskonały kierunek” w całej Polsce, w tym tylko jeden na kierunku Prawo.

Wysoka pozycja utrzymywana jest również w innych rankingach. W rankingach wydziałów prawa w Polsce dziennika Rzeczpospolita od samego początku Wydział Prawa UwB plasuje się na wysokich pozycjach: w 2012 r. było to I miejsce, w 2013 r. – III miejsce, w 2014 r. – V miejsce, w 2015 i 2016 r. – II miejsce. W rankingach tych brane są pod uwagę trzy kategorie: potencjał naukowy, jakość kształcenia i współpraca z zagranicą. Na wszystkich trzech płaszczyznach białostockie prawo otrzymuje wysokie noty. W 2016 r. dziennik Rzeczpospolita po raz pierwszy przygotował – w porozumieniu z Fundacją Uniwersyteckich Poradni Prawnych – I Ranking Studenckich Poradni Prawnych. Studencka Poradnia Prawa z Białegostoku zajęła II miejsce. W roku 2022 r. pozycja ta tylko się umocniła, gdyż białostocka SPP zajęła ex aequo I miejsce w Rankingu.

Aktywność naukowo-badawcza pracowników Wydziału Prawa sprawia, iż od lat poszerzają się międzynarodowe kontakty z przedstawicielami takich krajów, jak m.in.: Japonia, Niemcy, Rosja, Austria, Portugalia, USA, Wielka Brytania, Australia, Chiny i Turcja. Pokłosiem tych kontaktów są umowy, m.in. z Instytutem Kryminologii Uniwersytetu Cambridge. W dniu 8 listopada 2014 r. zawarto umowę Międzynarodowej Sieci Naukowej, której liderem jest Wydział Prawa, zaś pozostałymi partnerami Wydział Nauk o Zdrowiu i Wydział Lekarski Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, a także Wydział Nauk o Zdrowiu Śląskiego Uniwersytetu Medycznego. Pracownicy naukowo-dydaktyczni Wydział Prawa biorą również czynny udział w projektach unijnych, występując w rolach ekspertów oraz wykonawców. W ostatnich latach realizowane były takie projekty jak: „Białostocka Akademia Samorządowa” (termin realizacji: 2010-2012), „Opracowanie i wdrożenie programu nauczania prawniczego języka angielskiego z zastosowaniem nowatorskich materiałów dydaktycznych” (termin realizacji: 2009-2011), „EduLAw: Law and Rights Modules in Teacher Training Programmes” (termin realizacji: 2016-2019).

Intensywnie rozwijają się także ośrodki prawa obcego – Letnia Szkoła Prawa Porównawczego Amerykańskiego i Europejskiego (organizowana w porozumieniu z Michigan State University – College of Law), która posiada Akredytację American Bar Assocation; Szkoła Prawa Niemieckiego (we współpracy z Wydziałem Prawa Humboldt Universität zu Berlin) oraz Szkoła Prawa Francuskiego (we współpracy z Université Paris X Nanterre). Na Wydziale Prawa UwB działa także Centrum Prawniczego Języka Angielskiego (Białystok Legal English Centre), posiadające od 2014 r. akredytację TOLES „Test of Legal English Skills”.

Wydział nawiązuje współpracę z praktyką na wielu płaszczyznach, np. wraz z Izbą Przemysłowo-Handlową w Białymstoku w 2015 r. uruchomiono Podlaskie Centrum Arbitrażu i Mediacji, zaś przy wsparciu Okręgowej Rady Adwokackiej w Białymstoku oraz Kancelarii Adwokatów i Radców Prawnych P. J. Sowisło & Topolewski S.K.A. z Poznania zorganizowano po raz pierwszy w 2016 r. Ogólnopolskie Forum Młodych Kryminologów. W 2020 r. przy wspólnej inicjatywie Wydziału Prawa, Izby Przemysłowo-Handlowej w Białymstoku i Podlaskiego Klubu Biznesu rozpoczęto cykl Seminariów Prawnych dla Biznesu, kierunkowanych na długofalową i wielowątkową współpracę w pełni odpowiadającą potrzebom przedsiębiorców.

W 2022 r. powstała inicjata wykładów i warsztatów skierowanych do młodzieży, uczniów szkół średnich, prowadzonych przez wykładowców, doktorantów i studentów Wydziału Prawa UwB. Wydział zacieśnił swoją współpracę ze szkołami średnimi, podpisując umowy o objęciu patronatu edukacyjnego nad  klasami z I Liceum Ogólnokształcącym im. Adama Mickiewicza w Białymstoku i III Liceum Ogólnokształcącym im. Krzysztofa Kamila Baczyńskiego w Białymstoku.

Przedstawiciele Wydziału Prawa wspierają również praktykę, biorąc udział w pracach krajowych instytucji państwowych, np. w Radzie Legislacyjnej, Krajowej Radzie Transplantacyjnej, Biurze Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu RP, Samorządowym Kolegium Odwoławczym w Białymstoku, Biurz Studiów i Analiz Sądu Najwyższego. Pracownicy białostockiego Wydziału Prawa pracują również w organizacjach międzynarodowych, takich jak: Międzynarodowe Stowarzyszenie Prawa Rodzinnego czy Komitet Badawczy Socjologii Prawa.