Aktualności

W dniu 28 kwietnia 2021 r. odbyła się on-line Ogólnopolska Konferencja Naukowa „Nieletni sprawcy i małoletnie ofiary – aspekty prawne i kryminologiczne”, organizowana przez Katedrę Prawa Karnego i Kryminologii UwB oraz Koło Naukowe Prawa Karnego i Kryminologii UwB.

Patronat honorowy nad konferencja objął prof. dr hab. Mariusz Popławski – Dziekan Wydziału Prawa Uniwersytetu w Białymstoku, zaś patronat naukowy objęło Międzynarodowe Centrum Badań i Ekspertyz Kryminologicznych. Celem konferencji było zaprezentowanie rozważań naukowych z zakresu zagadnień nawiązujących do nieletnich sprawców i małoletnich ofiar w ujęciu prawnym i kryminologicznym. Obrady otworzyły dr hab. Izabela A. Kraśnicka – Prodziekan Wydziału Prawa ds. Współpracy Międzynarodowej i Rozwoju oraz prof. dr hab. Ewa M. Guzik-Makaruk – opiekun Koła Naukowego Prawa Karnego i Kryminologii. Konferencja została podzielona na 11 paneli obrad, w ramach których łącznie zostało przedstawionych 40 referatów (4 prelegentów było nieobecnych), liczba uczestników biernych również była wysoka, ponieważ średnio był to około 20-30 osób na każdym panelu.

Panelowi I przewodniczyła prof. dr hab. Ewa M. Guzik-Makaruk. Jako pierwszy swoje rozważania zaprezentował dr Paweł Czarnecki, który odniósł się do zagadnień związanych z mediacją w sprawach nieletnich, mówiąc o zawiedzionych nadziejach nieletniego i pokrzywdzonego. Następnie referat pt. „Nieletni sprawca przemocy w rodzinie” przybliżył dr Grzegorz Wrona. Wystąpienie dr Katarzyny Badźmirowskiej-Masłowskiej dotyczyło statusu dziecka w środowisku mediów audiowizualnych, w którym Prelegentka odniosła się zarówno do aspektów prawnych, jak i kryminologicznych. Panel zakończyła prelekcja mgr Martyny Wójcik, która swoje wystąpienie zatytułowała „Nieletni przed sądem. Ocena zeznań nieletnich sprawców pod względem wiarygodności”. W kulminacyjnym momencie w panelu uczestniczyło 35 biernych słuchaczy.

Panel II prowadził dr hab. Wojciech Filipkowski, prof. UwB. Dwie pierwsze prelegentki współpracowały ze sobą podczas badań, które zaowocowały niezwykle interesującymi wynikami, jakie zostały omówione podczas konferencji. Mianowicie, dr Paulina Wiktorska wygłosiła referat pt. „Nieletni jako sprawca, świadek i poszkodowany przemocą w rodzinie – uregulowania prawne”, zaś dr hab. Dagmara Woźniakowska-Fajst przedstawiła swoje rozważania w prelekcji pt. „Nieletni a przestępstwo znęcania się. Wyniki badań ogólnopolskich”. Kolejna uczestniczą obrad – dr Izabela Urbaniak-Mastalerz w swoich rozważaniach odniosła się do zagadnień związanych z nieletnimi sprawcami czynów karalnych w czasie epidemii COVID-19. Panel zwieńczyło wystąpienie dr. Krzysztofa Danielewicza, który przedstawił referat pt. „Uczniowie jako główne zagrożenie dla placówek oświatowych w XXI w.”. To ostatnie wystąpienie było przyczynkiem do dyskusji, podczas której padły pytania o ataki terrorystyczne w szkołach czy też dostęp do broni. W dyskusji udział wzięli zarówno uczestnicy czynni, jak i słuchacze bierni.

Panelowi III przewodniczyła mgr Aleksandra Stachelska. Na wstępie Agata Zbroń wygłosiła referat pt. „Cybersex trafficing – forma cyperprostytucji przymusowej z udziałem małoletnich”. Następnie Ewelina Bakuła wyjaśniła na czym polega internetowa „gra” zwana Niebieskim Wielorybem, zbierająca za sobą śmiertelne żniwa w postaci małoletnich ofiar. Ostatnia prelekcja Gabrieli Sobiło dotyczyła nieletniego sprawcy przemocy w rodzinie. W tym panelu również odbyła się dyskusja, która dotyczyła referatu Agaty Zbroń i sposobów wykorzystywania małoletnich w cybersex traffikingu.

Panelem IV, któremu przewodniczyła dr Diana Dajnowicz-Piesiecka, było zainteresowanych około 30 uczestników biernych. Jako pierwsza wystąpiła mgr Katarzyna Staciwa z referatem „Live-distant child abuse. Dziecko jako ofiara wykorzystywania seksualnego online”. Kolejną prelegentką była mgr Emilia Płońska, która zwróciła uwagę na uczniów, którzy współcześnie stali się ofiarami przemocy kształcenia zdalnego. Następnie mgr Aleksandra Stachelska odniosła się do sytuacji w Szwajcarii, w której aktywność nieletnich można uznać za przykład zwiększonego zainteresowania cyberprzestępstwami. Uczestnicy dyskusji wymienili się spostrzeżeniami dotyczącymi możliwości ochrony uczniów podczas nauki zdalnej oraz odnieśli się do problematyki granicy dotyczącej posiadania przez małoletniego nagiego wizerunku innego małoletniego, rozważając kiedy jest to „niewinne” i niedojrzałe zachowanie, a w którym momencie staje się to zagrożeniem.

Panelowi V przewodniczyła dr Ewelina Wojewoda. Na wstępie uczestnicy obrad wysłuchali referatu mgr Olgi Powałko, który był zatytułowany „Dziecko jako sprawca zabójstwa sądzone jak osoba dorosła”. Następnie mgr Małgorzata Kuczera przedstawiła prelekcję na temat „Niewolnicza praca dzieci a odpowiedzialności korporacji transnarodowych w świetle międzynarodowego prawa praw człowieka”. Ostatnią prelegentką była Daria Zarzycka, której temat referatu brzmiał „Znęcanie się nad zwierzętami przez osoby nieletnie”. Z uwagi na aktualność ostatniego z przedstawionych w tym panelu temu, prelegentka otrzymała m.in. takie pytania jak: czy w kołach/szkołach powinny być dodatkowe zajęcia/warsztaty uwrażliwiające na los zwierząt?, co w przypadku, gdy rodzice wiedzą, że dziecko znęca się nad zwierzętami – jak powinni reagować?, jak pomóc takim dzieciom?

Panelowi VI przewodniczyła dr Emilia Truskolaska. Panel otworzył referat mgr. Piotra Mroczko „Nieletni sprawcy i małoletnie ofiary przestępczości stadionowej”. Następnie mgr Justyna Woźniak przedstawiła temat sekstingu jako przejawu przemocy seksualnej wśród nieletnich. Prelekcję pt. „Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności osoby małoletniej – analiza kryminologiczna” przedstawił mgr Łukasz Lenartowicz. Panel zakończyły rozważania Jacka Suchanka, studenta Uniwersytetu Opolskiego, które dotyczyły etiologii kryminalnej przestępczości nieletnich. W szczytowym momencie panel zgromadził około 20 słuchaczy.

Panelowi VII przewodniczyła prof. dr hab. Ewa M.Guzik-Makaruk. Pierwszą prelegentką była mgr Milena Zajkowska, która w swoim referacie odniosła się do kryminologicznych aspektów aktywności młodzieży w Internecie. Następnie mgr Katarzyna Mróz podjęła temat nieletnich recydywistów, odnosząc się do aspektów powrotności do przestępstwa opuszczających zakłady poprawcze. Panel został zakończony wystąpieniem pt. „Ujęcie historyczno-prawne odpowiedzialności nieletnich” autorstwa dr Emilia Jurgielewicz-Delegacz. Po wystąpieniach prelegentów, uczestnicy zarówno czynni, jak i bierni (których było około 20) wzięli udział w dyskusji.

Panel VIII prowadziła mgr Marta Dzieniszewska. Panel otworzył referat pt. „Środek poprawczy a wychowawcza funkcja prawa karnego wobec nieletnich sprawców w kontekście ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich”, wygłoszony wspólnie przez Dominikę Karpińską i Martynę Kosatkę. Jako drugi referat wygłosił Sebastian Traczyk, który poruszył problem wiktymizacji dzieci jako elementu ograniczającego ich uczestnictwo w czynnościach procesowych. W dalszej kolejności zjawisko handlu dziećmi zaprezentowała Diana Hus. Panel zakończyło wystąpienie Łukasza Nasiadki, który zaprezentował referat „Przestępczość nieletnich – ujęcie kryminologiczne”.

Panel IX prowadzony był przez prof. dr hab. Katarzynę Laskowską. Dr Grzegorz Kudlak odniósł się do roli diagnozy osobowości nieletnich i jej znaczenia w zapobieganiu demoralizacji. W dalszej kolejności dr Alicja Ornowska z Sądu Rejonowego w Bydgoszczy opowiedziała o praktyce wykonywania środków wychowawczych i poprawczych w postępowaniu w sprawach nieletnich w konfrontacji ze standardami praw człowieka. Następnie wystąpił dr Konrad Burdziak wygłaszając referat pt. „Art. 79 § 1 pkt. 1 k.p.k. czyli kilka uwag na temat obrony obligatoryjnej”. Panel zakończył dr Tomasz Rejtar z wystąpieniem „Demoralizacja, kryminogeneza czy rozwój tożsamości? – trudności diagnostyczne w opiniowaniu psychologicznym w sprawach nieletnich”. Prelegenci w trakcie dyskusji wymienili między sobą spostrzeżenia i opinie na temat poszczególnych referatów.

Panelowi X przewodniczyła dr Emilia Jurgielewicz-Delegacz. Jako pierwsza wystąpiła Martyna Zajkowska przedstawiając referat pt. „Dane statystyczne dotyczące przestępczości wśród nieletnich według baz Prokuratury Krajowej”. Następnie mgr Krzysztof Gasińśki wygłosił referat „Alkohol wśród nieletnich – uwagi praktyczne”, natomiast mgr Agnieszka Romanowska omówiła determinanty przestępczości nieletnich. Wystąpieniem kończącym panel był referat mgr Marzeny Zieziuli, który był zatytułowany „Czyny karalne nieletnich w województwie podlaskim w świetle wyników badań empirycznych”. Obrady tego panelu również zakończyła dyskusja.

Panelowi XI przewodniczył mgr Piotr Mroczko. Jako pierwsze głos zabrały Iga Wójcik i Anna Wiśniewska, które zaprezentowały następujący temat „Stan po użyciu alkoholu oraz stan nietrzeźwości u nieletnich – wybrane aspekty”. Następnie Natalia Magnuszewska omówiła środki wychowawcze stosowane wobec nieletnich w polskim prawie karnym. Jako trzecia referat pt. „Odpowiedzialność nieletnich za popełnienie przestępstwa zabójstwa” wygłosiła Aleksandra Gomoła. Panel zakończyło wystąpienie Anety Matusik, która przedstawiła zjawisko rozpijania małoletniego i znamiona tego przestępstwa. To właśnie ostatni referat wywołał stał się przyczynkiem do dyskusji. Prof. dr hab. Ewa Guzik-Makaruk podziękowała i pogratulowała prelegentkom wystąpień oraz podkreśliła wartość krytycznego myślenia.

Warto podkreślić, że w konferencja cieszyła się dużym zainteresowaniem wśród uczestników biernych, którzy byli studentami – takich kierunków jak m.in.: administracja, kryminologia, bezpieczeństwo i prawo, kryminologia, doktorantami oraz przedstawicielami świata nauki i praktyki. Czynni uczestnicy obrad reprezentowali aż 25 ośrodków akademickich z całej Polskim, pośród nich można wymienić Uniwersytety: Warszawski, Jagielloński, Szczeciński, Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, Jana Kochanowskiego w Kielcach, Śląski w Katowicach Akademia Sztuki Wojennej, Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Gdański, Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Łódzki, Opolski, Jagielloński, Mikołaja Kopernika w Toruniu, Rzeszowski, Śląski, Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach oraz naszą rodzimą uczelnię – Uniwersytet w Białymstoku. Pośród pozostałych ośrodków oraz instytucji, które były reprezentowane przez prelegentów znalazły się: Instytut Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk, Uczelnia Społeczno-Medyczna w Warszawie, Politechnika Łódzka, Akademia Sztuki Wojennej, Uczelnia Łazarskiego w Warszawie, Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa – Państwowy Instytut Badawczy, Krakowska Akademia im. A. F. Modrzewskiego, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Gnieźnie, Instytut Ekspertyz Sądowych w Krakowie oraz Sąd Rejonowy w Bydgoszczy.

Tak liczne grono prelegentów umożliwiło wszechstronną wymianę̨ spostrzeżeń́ oraz refleksji osób pracujących w rożnych środowiskach i realizujących różnorodne inicjatywy naukowe. OKN „Nieletni sprawcy i małoletnie ofiary – aspekty prawne i kryminologiczne” stała się̨ płaszczyzną wymiany doświadczeń́ przedstawicieli nauki, praktyki, doktorantów oraz studentów, które stały się inspiracją do ciekawych dyskusji i skłoniły do dalszych refleksji z przedmiotowego zakresu obrad.